Reacties
55 reacties op “Reacties”
-
Dank voor de leuke informatieve site. Ik heb maar 4 kippen die in een overdekte ren rondlopen en 1x per dag hooguit een half uurtje op een stukje gras van 3m2 (waar nauwelijks nog gras staat omdat er ook dagelijks een paar konijnen lopen).
Ik vroeg me af of het wel veilig zou zijn de eieren te eten als ik de overdekte ren zou gaan bestraten. Vinden de kippen vast niet zo fijn, maar om nou de eieren elke dag in de kliko te gooien vind ik ook niks.
-
Dank voor je vraag! Er lijkt wel een verband tussen PFAS en de ondergrond, maar je zou je eieren toch moeten testen om het gehalte te weten en dat is dan nog steeds slechts een moment opname.
-
-
Is er een correlatie met de leeftijd van de kippen?
-
Ja pfas verdwijnt niet, het wordt opgeslagen. Hoe ouder de kip (met pfas) hoe meer pfas.
Als er teveel pfas is, telt ieder jaar op.-
De data suggereert juist hoe ouder de kip hoe minder PFAS in het ei. Maar dat vind ik ook niet direct logisch en het verband is nog te zwak om er een conclusie aan te kunnen verbinden.
-
-
Dank voor je vraag. De data is daar niet heel duidelijk over. Omdat ik alleen leeftijd gemiddelden heb en eieren samen getest worden betwijfel ik ook of ik dat zelf duidelijk kan krijgen. Ik verwacht komende weken weer een hoop nieuwe meldingen en zal de vragen die hier langskomen dan opnieuw bekijken en publiceren op de analyses pagina.
-
-
Beste Dreas,
Prachtige site! Het valt me op dat heel veel meetpunten op de kaart al uit (eerste helft) 2024 zijn. Kon er toen ook al door particulieren getest worden? Ik had verwacht dat dat pas de laatste weken/maanden zou gaan gebeuren.
Als ik een test ga laten doen zal ik zeker de uistlag op je kaart toevoegen.
groet, Harro
-
Er was toen ook media aandacht voor het probleem. Ik verwacht dat de huidige aandacht komende weken voor een nieuwe golf testresultaten zal zorgen. Hobbykippen leggen pas in het voorjaar weer eieren, dus dat speelt ook een rol.
-
-
Ik begrijp niet waarom de uitkomsten van een gecertificeerd laboratorium zoals Contecna niet voor publicatie op de kaart in aanmerking komen omdat “er een hoge mate van onjuiste meetuitkomsten zou zijn”
Hoezo dat; het betreft immers een laboratorium dat aan voorwaarden voldoet. Wie bepaalt nu eigenlijk dat meetuitkomsten (!) onjuist zijn?
Vriendelijke groet
Olga-
Bedankt voor je reactie!
De dienst PFAStest.nu geeft zelf aan dat ze de test goedkoop kunnen aanbieden omdat ze een 50% meetonzekerheid toestaan. Daar is op zich niets mis mee, maar daarom valt een grote groep eieren in de “oranje” zone en is het daarmee onduidelijk of ze onder of juist boven de EU norm vallen. Als ik alleen de “groene” en “rode” uitslagen zou toevoegen dan vertekent het beeld statistisch.
Daarnaast voldoet het PFAStest.nu rapport aan geen enkele standaard dat een officieel laboratorium (zoals Cotecna) onderschrijft. Een datum is bijvoorbeeld een verplicht onderdeel voor een laboratorium resultaat, die ontbreekt.
Rapportages van Cotecna zelf zullen waarschijnlijk wel aan de standaarden voldoen, die kunnen dan mogelijk wel worden verwerkt op de kaart.
Ik hoop dat dit het verduidelijkt. Ik was zelf erg enthousiast dat er een goedkopere test optie op de markt was gekomen en teleurgesteld dat de resultaten zo beperkt bruikbaar zijn.
-
-
Beste Dreas,
Dank voor het delen van jouw onderzoek. Zeer interessant! Ik ben buitengewoon geinteresseerd in invloeden van buitenaf die onze gezondheid beinvloeden. Kijk op onze www. luchtkwaliteit.nl en http://www.caeli.nl waar ik mij mee bezig hou. Ik begrijp dat het PFAS probleem o.a. vanuit grondwater komt. Hiermee besproeien we onze tuin maar ook gewassen en we eten kip. Weet jij hoe gaat de NVWA test op PFAS in onze voeding? Is dit sluitend of doen ze af en toe een testje?
-
Mooie kaart! De NVWA legt dit uit op https://www.nvwa.nl/onderwerpen/contaminanten-in-levensmiddelen/pfas-in-levensmiddelen
-
-
beste Dress, zie je schommelingen/ patronen in de metingen in relatie tot de seizoenen? Bijv. Zijn winter metingen lager dan voorjaars metingen of zomer metingen?
-
Op de Analyses pagina staat daar iets over. Omdat hobbykippen in de winter vaak geen of weinig eieren leggen zijn er helaas weinig test rapporten uit zo’n periode.
-
-
Hoi,
Waar kan ik de eieren van onze kippen laten testen?
Groeten,
Marieke-
Op de hoofdpagina van pfasinkaart.nl staat onder “Testen” welke partijen particuliere kippeneieren kunnen testen.
-
-
Beste Dreas,
Naar aanleiding van het rapport van RIVM had ik in Excel zitten rekenen met onze eigen metingen (die ook op het kaartje staan). Blijkt dat jij al zo’n tool op je site hebt staan. Perfect ! De resultaten komen in elk geval overeen.
Ik las in het rapport dat het uit zou kunnen maken wanneer de monsters zijn genomen omdat gedurende het jaar de legproductie minder wordt. Heb jij daar iets meer over gehoord. En drinkwater voor de kippen, ik schep regelmatig met het waterbakje uit de regenton, weet niet of dit slechter is dan kraanwater.
Maar het beeld op jouw kaart stemt wel wat hoopvoller dan het nieuwsbericht van het RIVM. Dat was toch een beetje stemmingmakerij. Ik zou als kippenhouder in elk geval altijd zelf metingen laten verrichten. Dan kan je met de tool uitrekenen of je nog een paar eitjes per week met een gerust hart kan eten.
Ga zo door!
Groet van Piet van Rijsingen-
Op https://pfasinkaart.nl/analyse/ staan mijn bevindingen. Ik zal deze data bijwerken wanneer er voldoende nieuwe meldingen zijn.
-
-
Hè, hè eindelijk zinnige informatie, dank voor dit werk! Ik heb een wellicht nogal blonde vraag. Als pfas zo slecht is voor mensen, dan zal het waarschijnlijk ook slecht zijn voor kippen, toch? Zou er dan geen toename moeten zijn van ziektes/sterfte bij hobby-kippen? Of is het rechtstreeks van snavel naar ei? En hoe zit het dan met de hanen? En de uitwerpselen? Is er al eens getest of er in de kippen zelf/kippenvlees een stapeling van Pfas is? En zo ja, wat daarvan de effecten zijn?
-
AI: Ja, PFAS kan schadelijk zijn voor kippen, net als voor andere dieren en mensen, met effecten op o.a. lever en immuunsysteem. Of dit leidt tot zichtbaar meer ziektes bij hobbykippen hangt sterk af van de mate van blootstelling; lage niveaus veroorzaken niet altijd acute ziekte.
PFAS komt via het bloed in de eidooier terecht (niet direct ‘snavel naar ei’), wat voor leggende hennen een belangrijke uitscheidingsroute is. Hanen missen deze route en kunnen PFAS ook ophopen in hun lichaam (vlees, organen). Uitscheiding via mest vindt ook beperkt plaats. Ja, stapeling in kippenweefsel is aangetoond, met potentiële gezondheidseffecten afhankelijk van de concentratie.
-
-
Dreas,
Mij valt in dit dossier iet op. PFAS/PFOS hecht zich in regenwormen aan het eiwit maar in kippeneieren juist aan de dooier. Heb jij informatie die dat verklaart?-
AI: PFAS-chemicaliën kunnen door hun structuur aan zowel vetten (lipiden) als eiwitten binden. Het verschil tussen regenwormen en kippeneieren komt waarschijnlijk door hun samenstelling. Eidooiers zijn extreem vetrijk, waardoor PFAS zich daar preferentieel ophoopt via interactie met lipiden. Regenwormweefsel is relatief minder vet; functionele eiwitten (zoals transport- of spiereiwitten) zijn daar overal aanwezig en vormen mogelijk relatief belangrijkere bindingsplaatsen voor PFAS door het hele organisme. De waargenomen locatie (eiwit in worm, dooier/vet in ei) weerspiegelt dus waar PFAS het makkelijkst bindt in die specifieke biochemische omgeving.
-
-
Dreas,
Ik kan het op de RIVM site niet vinden, maar zou jij wellicht de data van het RIVM kunnen ontvangen van de 60 genoemde locaties?
https://www.rivm.nl/nieuws/rivm-adviseert-geen-particuliere-eieren-meer-te-eten-
Het volledige RIVM rapport staat op: https://www.rivm.nl/bibliotheek/rapporten/2025-0011.pdf
-
Ah top!
Met voldoende “detail info” zodat je nog een 60-tal onderzoeksresultaten toe kunt voegen?
PS: ik heb op onze dorpssite “reclame voor je gemaakt” 😉
https://www.katlijk.nl/Geen_eieren_hobby-kippen_meer_PFAS-
Ik voeg alleen resultaten toe wanneer ik een kopie van de test heb ontvangen, om op die manier zo objectief mogelijk te blijven. Dank voor de reclame, goed dat er aandacht is voor dit probleem!
-
-
Ik heb alles eens grondig doorgenomen, en stuitte uiteindelijk ook op de Europese verordening die het maximale toegestane gehalte aan PFAS bepaald. Daarin is er nogal een groot verschil tussen de limietgrens tussen verschillende productgroepen. Bij eieren mag de PEQ 1,7 μg/kg zijn, voor rundvlees is dit 1,3 en voor zalm is dit 45 μg/kg. Als de eieren uit deze proef aan die laatste risicogrens zou moeten voldoen, dan zou 58 van de 60 eieren slagen. Kan iemand mij hier toevallig uitleggen waarom er zulke grote verschillen in risicogrens zijn vastgesteld in de verordening?
De verordening:
https://eur-lex.europa.eu/legal-content/NL/TXT/?uri=CELEX:32023R0915De ruwe data van het onderzoek:
https://www.rivm.nl/bibliotheek/rapporten/2025-0011-Appendices-A-B-D.xlsx-
AI antwoord dat bij mijn weten klopt: De EU stelt verschillende PFAS-limieten (ML’s) vast voor voedingsmiddelen, zoals eieren (1.7 µg/kg) of rundvlees (1.3 µg/kg), om te zorgen dat de totale wekelijkse inname onder de veilige grens (TWI) blijft. Deze verschillen ontstaan door een balans tussen meerdere factoren: gemiddelde consumptiehoeveelheden (meer gegeten = vaak strengere limiet nodig), de mate waarin PFAS zich van nature ophoopt in een product (bv. meer in vis dan in rund), en wat praktisch haalbaar is (ALARA-principe) zonder de voedselvoorziening te blokkeren. Zo probeert men de totale blootstelling via voeding te beheren.
-
Het is iets simpeler, namelijk een lage norm voor producten of PFAS’s met lage gehaltes (bv vlees) en een hoge norm voor producten met een hoog gehaltes (bepaalde soorten vis). Het principe wordt “strict but feasible” genoemd of ook wel ALARA (staat ook in RIVM-rapport). Op basis van de gerapporteerde gehaltes in een bepaald product wordt een verdeling gemaakt en de norm vastgesteld op ongeveer de P95, dus 95% onder die grens, 5% erboven. Heeft dus niets te maken met hoeveel je van iets eet. Die normen zijn niet gebaseerd op de RPF’s, dus ook niet de som van 1,7. Het gebruik van RPF’s is ingevoerd door RIVM, dus RIVM-methode, niet de NVWA-methode, ook al gebruiken ze soms die methode. Maar dus niet om te kijken of iets voldoet aan de normen.
-
-
-
-
-
Hoi, ik zie dat er voor Zuid Limburg weinig data zijn, klopt dat? En is daar een reden voor?
-
Klopt, helaas zijn daar nog niet meer meldingen vandaan. Ik weet de reden niet.
-
-
Beste Dreas,
Je geeft op de site aan dat de testresultaten van Cotecna niet betrouwbaar genoeg zijn. Kun je daar iets meer over zeggen? En is dat wellicht verbeterd sinds de site is begonnen?-
Het rapport via pfastest.nu (Cotecna) werkt met kleurcodes. Ze geven aan dat er een 50% meetonzekerheid bestaat. Daardoor kan je vaak niet zien of de uitslag boven of juist onder de norm zit. Daarnaast voldoet het rapport aan geen enkele standard en ontbreekt bijvoorbeeld de datum waarop de test is uitgevoerd.
-
-
Mooi initiatief, dank daarvoor! Heb je ook het soort en merk voer geanalyseerd in relatie tot de gevonden waardes in de eieren? Mij lijkt het voer toch nog steeds een voor de hand liggende bron…
-
Dank voor je reactie. Ik heb geen aanwijzing gevonden dat het soort of merk voer een oorzaak zou zijn.
-
-
Beste Dreas, wat een mooi initiatief voor een minder mooie zaak. Het zou heel interessant zijn als gegevens van het Beter Leven keurmerk van legkippen bekend zouden worden en er naast gelegd kunnen worden. Bij dat keurmerk is het verschil tussen 2 en 3 sterren de vrije niet overdekte uitloop. Ik heb zelf zojuist navraag gedaan.
-
Dank voor de reactie! Het betreft vooralsnog alleen hobby kippenhouders op deze website (dus zonder keurmerk). Eieren die in de winkel liggen moeten altijd onder de EU norm zitten, de NVWA is verantwoordelijk voor het toezicht daarop.
-
-
Hoewel je hier niets over terugvindt op het internet heb ik van deskundigen inmiddels begrepen dat kunstmest en bestrijdingsmiddelen ook PFAS (kunnen) bevatten. Dit zou het enorme verspreidingsgebied kunnen verklaren.
Aanbeveling voor de website:
Het kunnen aankruisen dat kippen grondwater drinken. Wellicht bevat dat grondwater PFAS.
Onze kippen scharrelen veel op onze composthoop. Ik heb daarvoor keukenafval aangekruist, maar dat is toch iets anders. Een composthoop bevat veel regenwormen. Wellicht de bron voor de PFOS in eieren.-
Hoi! Ook grondwater kan inderdaad een bron zijn. Bedoel je dat mensen grondwater oppompen als drinkwater voor de kippen? Dat lijkt me niet heel gebruikelijk?
Recent onderzoek suggereert inderdaad dat regenwormen PFAS zouden accumuleren. Als zo’n worm gegeten wordt, zou dat een extra hoge concentratie PFAS overbrengen in verhouding tot de grond zelf. In het geval van de composthoop is het relevant of de producten in die composthoop PFAS bevatten, want zo niet zullen de regenwormen dat ook niet accumuleren.
-
-
Beste,
Waarom is het merk kippenvoer verwijderd bij de testresultaten?-
Fout aan mijn kant. Ik had het type voer en merk gesplitst in het formulier (voor betere statistische analyse), dat had ik nog niet bijgewerkt in de informatie bubbel. Nu opgelost. Dank voor de feedback!
-
-
Ha Dreas, prima initiatief! Ik mis het totaal van bij jou gemelde metingen. Of kijk ik niet goed?
groet
-
Dank voor je bericht! Het zijn er op dit moment 162, dat wordt inderdaad niet live weergegeven.
-
Dank Dreas,
zie je kans wel het aantal meldingen op de site weer te geven? Ik ben erg benieuwd hoeveel mensen uiteindelijk de stap maken om de eieren te laten testen.
gr
Paul Kok
-
Ik zal het aantal periodiek bijwerken op de hoofdpagina tegelijk met de statistiek.
-
-
-
-
Hoi Dreas,
Vraagje, ik heb tijdje geleden de waarden ingevoerd van onze testresultaten(Sportlaan Driebergen-Rijsenburg). Deze zie ik nog niet terug op het kaartje. Is de aanmelding wel goed terecht gekomen? Groet Gerri-
Hoi! Ik verwerk de meeste aanmeldingen binnen een uur, dus dan is er misschien iets misgegaan. Als je een email kunt sturen kijk ik het na! [email protected]
-
-
Goedendag! Zou het mogelijk zijn om de data als een tabel te exporteren via een knop of iets dergelijks? Ik denk dat hier wel interessante grafieken uit zouden kunnen komen en andere data analyse (zoeken op trefwoorden qua wat voor water, wat voor voer gekoppeld aan welke waarden, etc.)
-
Dank voor je bericht! Ik kan inderdaad analyses uitvoeren op de data. Ook kan ik externe bronnen koppelen aan de geografische locaties (zoals grondsoort). Daar is vooralsnog helaas geen statistisch significante nieuwe informatie uit voortgekomen. Vanuit de overheid vind er officieel onderzoek plaats, ik heb begrepen dat daar mogelijk binnen een paar weken een nieuw rapport van verschijnt.
-
-
Beste initiatiefnemer, dank daarvoor. Ik vraag me af of de leeftijd van de kippen uitmaakt. Het lijkt erop dat het stoffen zijn die accumuleren. Misschien zou dat ook inzicht geven, misschien dat kippen die eieren onder de norm leggen dat over een aantal jaar niet meer doen.
-
Dank voor de reactie! Ik heb de gemiddelde leeftijd nu als optioneel veld toegevoegd aan het aanmeld formulier. Mocht je het formulier al hebben ingevuld email me gerust en dan pas ik de melding aan.
-
-
Super!
Wat ook nog interessant is om aan toe te voegen en wat veel inzicht kan geven (extra kaart of extra ballonnetje): hebben mensen naast de eieren ook andere zaken laten testen zoals water (regenwater/slootwater/bronwater), grond / compost / regenwormen / voer /vlees / groente (welke?) / gras / schelpengrit?
Dit ook om richting te geven in waar je het in moet zoeken, zodat niet iedereen een fortuin kwijt is om alles te testen.Wij hebben inmiddels zelf 2 soorten voer en schelpengrit aanvullend laten testen na het vinden van vooral verhoogde Pfos waardes (10x) in onze eieren. Hier werden geen waardes in gevonden wat verklarend is voor de hoge waardes gevonden in de eieren (helaas).
Zullen onze data aan de kaart toevoegen zodra het kan.
-
Dat zou zeker interessant zijn! Vooralsnog lijken alleen eieren een wisselend test beeld te geven, vandaar de kaart. Zodra naast bodemkwaliteit een andere mogelijke oorzaak wordt ontdekt die locatie gebonden is zal ik dat zeker aan de kaart toevoegen.
Heel fijn als mensen hier delen welke andere testen positief/negatief waren. Als er meer meldingen zijn zal ik die verzamelen en in een lijstje toevoegen onder de kaart.
-
-
Beste initiatiefnemer opzet pfas-ei-kaart,
Hartelijk dank voor opzet van de kaart, hopelijk wordt het flink ingevuld.
Het zou mogelijk nog veel informatie geven als er wordt vermeld hoeveel kippen er tot hoeveel m2 onoverdekte buitenruimte toegang hebben. Dit om de theorie te toetsen dat de grote onderlinge verschillen per locatie (soms zelfs tussen buren) niet een afgeleide zijn van de hoeveelheid pfas in de grond, maar van de hoeveelheid beschikbaar scharreloppervlak van de kip. Immers: als er 10 kippen op 20 m2 lopen, dan wordt het een grote zandbak met weinig groen, insecten en regenwormen. Als 10 kippen op 3000m2 lopen, dan hebben ze toegang tot veel meer biomassa met daarin mogelijk pfas.
Het zou kunnen zijn dat er een sluier van pfas over heel Nederland ligt en dat de verschillen per locatie nu vooral bepaald wordt hoe de kippen gehouden worden. Dit zou ook kunnen verklaren waarom in eieren afkomstig van commerciele partijen geen verhoogde pfas waardes worden gevonden.-
Dank voor de feedback! Ik heb de suggesties toegevoegd aan het aanmeld formulier.
-
Geef een reactie